İçindekiler
Acemi Ocağı Nedir?
Osmanlı Ordusu’nun asker ihtiyacını karşılamak amacıyla, Kapıkulu Ocakları’na ve Yeniçeri Ocağı’na asker yetiştirmek üzere 1362 yılında, I. Murat zamanında kurulmuş teşkilat. Osmanlı Devleti Rumeli’ye doğru genişlemeye başlayınca daimi bir orduya, dolayısıyla daha fazla askere ihtiyaç duymuş, bu nedenle savaşta esir alınan Hristiyan çocukları Türk terbiyesi ile yetiştirerek yeni bir askeri sınıf meydana getirmiştir.
Tarihsel Süreç
Sultan Murat döneminde uygulanmaya başlanan bu sistem ilk defa Gelibolu’da kurulmuştur. İlk esirler önce Gelibolu bölgesinde bir akçe karşılığında çalıştırılır daha sonra Yeniçeri ocağına alınırdı. Ancak aidiyet duygusu gelişmeyen bu esirlerde firar, usulsüzlük ve sadakatsizlik gibi olumsuzluklar görülmeye başlandı. Bunun sonucunda sistem revize edildi. Bunun sonucunda savaşlarda tutsak edilen küçük yaştaki çocuklar önce Anadolu’daki bir ailenin yanına verildi. Bu ailede Türk ve İslam geleneklerine göre yetiştirilmesi sağlandı. Adet ve an’aneleri benimseyenlerde ocağa alındı.
Gelibolu acemi ocağı sekiz bölüktü; esirlerden alınan bu çocuklara “acemi oğlanı ya da pençik oğlanı” ismi verilmişti. Pençik denmesinin sebebi hükumetin bu esirlerden beşte birini vergi olarak almasıydı.
İstanbul’un fethinin ardından Şehzadebaşı’nda da bir Acemi Ocağı kuruldu ve adaylar arasındaki gençler oda hizmetlerinde, yetişkin olanlar ise yapı işlerinde, tersanede, odun depolarında, kayık ve gemilerde görevlendirildi. Zeki ve yakışıklı olanlar ise Enderun’da ve İbrahim Paşa Sarayı’nda eğitime alınır, daha sonra devlet hizmetine yönlendirilirlerdi.
Pek çok devlet yüksek görevlisinin içinde yetiştiği Acemi Ocağı’nda zamanla devşirme usulü gözetilmemeye başladı ve kent çocukları da acemi oğlanı olarak kabul edildi. Bu, Acemi Ocağı’nın yozlaşmasına neden oldu. 1826’da ise Yeniçeri Ocağı’yla birlikte ortadan kaldırıldı.